Tweede muzikale kerkdienst: 13 februari

Mijn hart is bereid
ik wil zingen en spelen.
Ontwaak mijn ziel…

Muziek rond dit thema (= psalm 57/108). Met medewerking van Willem Ceuleers (orgel) en Steven Mariën (tenor). Er zullen – naast entrée & sortie, en samenzang – laat-romantische Duitse liederen klinken (Max Reger, J.G. Herzog, S.Karg-Elert). En een verrassing na de preek…. Bij de bezinning staat de vraag centraal: Waarom zijn er eigenlijk (nog steeds) verschillende vertalingen van deze verzen in omloop? Met speciale aandacht voor de Joodse uitlegging (en dus de Hebreeuwse tekst).

Klassieke vertaling	Nieuwe vertaling
Mijn hart is bereid, o God, mijn hart is bereid; ik zal zingen, ik zal psalmzingen. Ontwaak, mijn eer, ontwaak, luit en harp; ik zal de dageraad doen ontwaken.	Mijn hart is gerust, o God, mijn hart is gerust, ik wil voor U zingen en spelen. Ontwaak, mijn ziel, Ontwaak met harp en lier, ik wil het morgenrood wekken.

Wilt u de samenzangliederen meerstemmig meezingen: Onderaan de pagina vindt u een PDF waarin alle muzieknoten zijn uitgeschreven. Tenslotte: Als u de entrée wilt horen, zorg dat u er dan om 9u45 al bent…

orde van dienst (13/2/2022). 10u viering (9u45 muziek)

Psalm 57:8-9: Eén tekst, veel betekenissen

Entrée
– César-Auguste Franck (1822-1890): uit ‘Trois pièces pour grand orgue’: Fantaisie (1878)
– Welkom
– Max Reger (1873-1916): uit ‘Zwölf Geistliche Lieder’ opus 137 (1914): Morgenlied: Steht auf, ihr lieben Kinderlein!

Votum en groet
Samenzang: gezang 380: Ontwaakt, o mens, de dag breekt aan

Gebed
Johann Georg Herzog (1822-1909): uit ‘Sieben Geistliche Arien’ opus 42 (1869): Der Herr ist meine Stärke und mein Schild

De Schrift: Psalm 57:8-12
Samenzang: psalm 108 (verzen 1 en 2)
Preek
Hoofdmuziek: Paratum cor meum (Psalm 57,8-12)(A. Gabrieli, Ascanio Trombetti, Willem Ceuleers)

Bezinningstekst
Gebeden
Josef Gabriel von Rheinberger (1839-1901): uit ‘6 Religiöse Lieder’ opus 157 (1889): Vater unser

Slotlied : gezang 432, Wat God doet, dat is welgedaan (met als tussenspel voor het slotvers een koraalimprovisatie van Sigfrid Karg-Elert (1877-1933)

Zending en zegen, beantwoord door: gezang 456, vers 3

Sortie:
Willem Ceuleers: uit ’15 stukken voor orgel’ opus 780 (2012): Ricercare

Het koorboekje

Nicolai bezingt de Morgenster en hoe het lied van een vrouw (Elisabeth Cruciger) in 1524 in het eerste Lutherse liedboekje terechtkwam

9_januari_ordevandienst

We zingen vandaag twee bijzondere liederen. Het eerste is de zuster van ‘Wachet auf ruft uns die Stimme’. Woord en melodie zijn van meesterzanger Philipp Nicolai. Deze dichter-dominee schreef beide liederen tijdens de pestepidemie die in 1597-8 zijn parochie decimeerde. Tegengif tegen de ‘stank van de dood’ noemde hij het (publicatie 1599). Ze zijn geboren uit een mystieke lezing van de Psalmen (ps 45 voor Wie schön leuchtet) en de gelijkenis van de dwaze/wijze meisjes (Wachet auf). Op de achtergrond speelt – normaal in die tijd – het Hooglied een hoofrol, en dan in de zin zoals m.n. Bernardus van Clairvaux dat boek heeft uitgelegd: een allegorie van de liefdesband tussen Christus en de gelovige ziel: de geestelijke bruiloft (te onzent: Ruusbroec).

Het lied van Elisabeth Cruciger

Het tweede lied is zo mogelijk nog specialer: Het is het lied van een vrouw, Elisabeth Cruciger, een ex-non (Premonstratenzer klooster in Pommern). Zij stamde uit een adelijk familie uit Meseritz. We weten niet veel van haar (de mannelijke geschiedschrijving heeft veel vrouwelijke activiteit buiten beeld gehouden/gelaten). Wat wel? Ze was als kloosterzuster reeds in 1519 actief in de zielzorg, en door Johann Bugenhagen (lector bijbel in een nabijgelegen mannenklooster) komt ze in aanraking met Luthers opvattingen, o.a. dat een vrouw niet gebonden is aan kloostergeloftes… In 1520 vertrekt ze. Ze woont enige tijd in Wittenberg bij Johann Bugenhagen, die inmiddels gehuwd is. Ze raakt bevriend met Luthers vrouw, Katharina von Bora (logisch: ook een ex-non). We stellen ons haar dus best voor als aanwezig bij veel bijeenkomsten, maaltijden, feesten die in Luthers ‘headquarter’ plaatsvonden. Als Luther in 1523 een oproep doet om bijbelse liederen te schrijven voor een uit te geven Liedboekje, heeft zij blijkbaar de pen gepakt… Ja ook vrouwen doen mee in de beginjaren van de Reformatie, gelijkwaardig: ‘het priesterschap’ dat alle gelovigen toekomt, houdt geen halt bij geslacht of gender. Luther was onder de indruk van haar bijdrage – dit lied – dat hij het meteen een plaats gaf in het eerste liedboekje van de Reformatie het Enchiridion (1524). Daar staat het dus naast de zeer bekende liederen als ‘Nun freut euch lieben christen gemein‘, ‘Aus tiefer Not schrei ich zu dir ‘ en het Antwerpse martelarenlied: ein neus Lied wir heben an… Hier ziet u het lied in een uitgebreide herdruk van dit liedboekje uit 1528. U ziet haar naam er nu zelfs boven staan: Elizabet. M (de M. = Meseritz). Saillant détail: in de kantlijn staan de bijbelteksten genoteerd die in het lied meeklinken. Ze dienden om de ‘schriftuurlijkheid’ te onderlijnen, en tonen tegelijk ook aan hoe belezen (algemeen en bijbels) Elisabeth was. Ze trouwt in 1524 met Caspar Cruciger, theoloog en Hebraïst in Wittenberg. Haar dochter trouwt in het tweede huwelijk met… Hans Luther (Martin en Katharina’s oudste zoon). > meer achtergrond op deze pagina.

Als Luther in 1523 een oproep doet om bijbelse liederen te schrijven (dichten) voor een uit te geven Liedboekje, heeft zij blijkbaar de uitdaging aangenomen en de ganzeveer gepakt… Ja, ook vrouwen doen mee in de beginjaren van de Reformatie, gelijkwaardig: ‘het priesterschap’ dat alle gelovigen toekomt, houdt geen halt bij geslacht‘, en zeker in de eerste jaren waren er ook vrouwen ‘die het woord namen’. Luther was zo onder de indruk van haar bijdrage – dit lied – dat hij het meteen een plaats gaf in het eerste liedboekje van de Reformatie het Enchiridion (1524). Daar staat het dus naast de zeer bekende liederen als ‘Nun freut euch lieben christen gemein‘, ‘Aus tiefer Not schrei ich zu dir ‘ en het Antwerpse martelarenlied: ein neus Lied wir heben an… En dan zal het meteen ook gezongen zijn, über ‘m Tisch, meerstemmig, want ongeveer tegelijk kwam Johann Walter’s Geestelijke gezangboekje uit, met 4-5 stemmige zettingen. Hier het volledige lied (Weser Renaissance o.l.v. Manfred Cordes) in de zetting van Walter:

Even terzijde: Er waren slechts weinig inzendingen in 1523/4, gezien de samenstelling van het eerste liedboek. Het merendeel stamt uit Luthers ganzeveer. Een mooi gezelschap overigens: stuk voor stuk hymanistisch-theologisch hoog-geschoolden, net als Elisabeth zelf trouwens…

kerkdienst: 25 december, 10u

Op zoek naar het kerstverhaal

voorganger en verteller: Dick Wursten
muzikale leiding en orgel: Willem Ceuleers

Een kerstdienst, opnieuw met de donkere slagschaduw van ‘corona’. We gaan het dan ook wat rustig aan doen. Meer naar binnengekeerd dan uitbundig. Maar wel met muziek. Kerst zonder… dat kan niet. Wilt u ook komen? Welkom ! Zingt u graag ? Hieronder de orde van dienst. Meerstemmig meezingen kan/mag ook, gewoon vanaf uw zitplaats. Es ist ein Ros van Praetorius bijv – de partituur staat onderaan deze mail. Stuur een mailtje aan dick@wursten.be en u ontvangt alle nodige muzieknoten…

kerst2021_ordevandienst_compleet-A4

Orde van dienst

VOORAF
9u45 ORGELMUZIEK
Jan Pieterszoon Sweelinck (1561-1621): Fantasia
      uit de ‘Lübbenauer Orgeltabulaturen’ (ca. 1640)

Hieronymus Praetorius (1560-1629): A solis ortus cardine (2 verzen)
      uit de ‘Visbyer Orgeltabulatur’ (Berend Petri, 1611)

10u00 Welkom
Koor A solis ortus cardine / Christum wir sollen loben schon.

Votum en groet
Psalmgebed Psalm 2
Orgelvoorspel (Anthoni van Noordt – à 3 – melodie in bas)
ZINGEN : strofe 1 (Geneefse melodie).

Na de lezing van de Psalm, opnieuw Van Noordt – à 4 – melodie in de discant.
      uit ‘Tabulatuurboeck (…)’ (1659):

ZINGEN gezang 132 Er is een roos ontloken (zetting Praetorius) [zie onder]

Evangelielezing Lukas 2
– Vers 1-14
ZINGEN Les anges dans nos campagnes … Glo-o-o-o-o-o-oria in excelsis Deo
– Vers 15-20

Korte overdenking
ORGELMUZIEK: Sigfrid Karg-Elert (1877-1933): Vom Himmel hoch da komm ich her (1908)
      uit ‘Choral-Improvisationen, opus 65’

ZINGEN: ich steh an deiner Krippen hier
Paul Gerhardts kerstlied = gezang 141, Melodie van J.S. Bach. Nederlandse versie met toelichting, en twee coupletten in het Duits tot slot.

Vrij verhaal:
De nukkige keizer op zoek naar het echte kerstverhaal

ZINGEN gezang 145: Nu zijt wellekome

gebeden
ZINGEN Midden in de winternacht
Voor- en tussenspelen naar Louis-Claude Daquin (1694-1772)

Zegen
ZINGEN Amen (gezang 456,3)

SORTIE: Paul Blumenthal (1843-1930): Allegro brioso
      uit ‘I. Sonate, opus 57’ (1890)

---

Sneak preview: (de repetitie 19/11)

OFFICIELE AANKONDIGING

Concert op zaterdagavond 20 november, 20u in Antwerpen
(Protestantse Kerk, Brabantse Olijfberg). 
Eén van de mooiste muziekstukken uit de 17de eeuw, de Musikalische Exequien van Heinrich Schütz zullen daar worden gebracht door ‘De Completen’ o.l.v. Bart Schoukens. Ondergetekende zal voor de nodige duiding zorgen. 
Praktische gegevens en wat toelichting vindt u hieronder. Vanzelfsprekend zullen we de dan geldende coronamaatregelen volgen. Op dit moment betekent dit enkel: mondkap verplicht in de kerk.

Uitvoerenden: De Completen o.l.v. Bart Schoukens
Duiding: Dick Wursten
 
Kerk van de Brabantse Olijfberg,
Lange Winkelstraat 5
2000 Antwerpen
 
Zaterdag 20 november 2021, 20u00
 
Kaarten: vvk € 12,00 / aan de kassa € 15,00
Reserveren via mail aron@brabantseolijfberg.be
 
TOELICHTING op het concert:
Ongeveer een jaar voor zijn dood begint Heinrich Posthumus Reuss (1572-1635, landheer van Gera etc.) zijn eigen uitvaart voor te bereiden. Hij kiest 25 teksten – een afwisseling van bekende bijbelverzen en geliefde liedstrofen – om op zijn sarcofaag te laten graveren. Ze moeten tevens dienen om bij de uitvaart te klinken (op muziek gezet door zijn landsman en vriend Heinrich Schütz). Ook de preektekst kiest hij zelf : Psalm 73, 25-26: Heer, als ik U maar heb, dan heb ik niets meer nodig op hemel, of op aarde.
Na zijn overlijden geeft zijn weduwe aan Heinrich Schütz de compositie- en uitvoeringsopdracht. Deze kwijt zich op ingenieuze wijze van zijn taak en componeert de Musikalische Exequien: een volledige Duitse ‘begrafenismis’ op muziek. Het eerste deel klonk voor de preek, het tweede deel (over de preektekst) nadien. Bij de ‘bijzetting’ in de tombe klonk de lofzang van Simeon 2x. Het volk zingt Luthers berijming: ‘Mit Fried’ und Freud’ ich fahr dahin’ en het koor zingt de bijbeltekst (waarbij twee vrouwenstemmen antwoordden met Zalig zijn de doden, die in de Heer sterven’). Sòmber is de muziek niet. Integendeel. Zelden klonken bijbelse ‘krachtspreuken’ overtuigender dan in deze muzikale toonzetting van 386 jaar geleden.

• Klik op de foto voor een kort verslag met fotoreportage van de viering van ons 200 jarig bestaan als protestantse kerk van Antwerpen.
• Gebruikers van facebook kunnen ook terecht op onze facebookpagina.
• En op youtube staan nog een paar foto-montages en filmpjes.
• Een volledige audio-opname is te beluisteren op een aparte pagina).

Het Protestantse Posaunenchor uit Steinbach-Hallenberg

Dit koperblazersensemble uit Steinbach-Hallenberg bestaat al 122 jaar. Koperblazers begeleiden het kerkelijk leven in het Haseltal al sinds 1899. De muzikanten spelen “tot lof van God” en zo “verkondigen ze Gods werken”, zoals geregeld te lezen staat in de vele kronieken van het ensemble.

Cantor Dorothea Krüger leidt het ensemble al meer dan 20 jaar. Gedurende vele jaren is zij erin geslaagd de blazers te inspireren en jonge mensen te motiveren om een blaasinstrument te leren en in het ensemble te spelen.

De line-up is een bonte mengeling van jongere en oudere leden. Bij het feest waarbij de stadskerk van Steinbach-Hallenberg haar 365-jarig bestaan vierde, werd zelfs een blazer gehuldigd voor zijn 70-jarig lidmaatschap van het Posaunenchor.

In het Haseltal is het Posaunenchor een integraal onderdeel van het dagelijkse en het zondagse leven. Of het nu bij feestelijkheden in de stad is, of bij kerkdiensten, vieringen, maar ook begrafenissen, de klanken van de koperblazers weerklinken altijd door de stad.

Een bijzondere traditie is het blazen op zondagmorgen onder de lindeboom boven de stad Steinbach-Hallenberg. D.w.z. dat elke zondag om 8.00 uur enkele koperblazers bijeenkomen en daar een paar koralen spelen tot lof van God en tot vreugde van de inwoners van de stad.

• Op zaterdagavond 30 oktober trakteren ze u vanaf 19u30 op een afwisselend muziekprogramma met fanfare’s, koralen, geestelijke en wereldlijke liederen, een bewerking van de Beatles, en “la Mantouana” van Viadana – samen met het orgel (als dat lukt, nog even afwachten), en nog veel meer. Dit programma duurt ongeveer een uur. Toegang gratis.
• Op zondag 31 oktober (Hervormingsdag) verlenen ze hun medewerking aan een feestelijke viering ter gelegenheid van het 200-jarig bestaan van de Protestantse kerkgemeente van Antwerpen. Dan herdenkt de protestantse gemeenschap dat de voormalige kloosterkerk der Annuntiaten op 1 julil 1821 plechtig werd ingewijd als Hervormde kerk van Antwerpen. Net als toen, zal het een meertalige kerkdienst zijn, met veel muziek en zang. Aanvang 10u00. Deze viering staat open voor iedereen. En de koperblazers zullen ook de samenzang ondersteunen…

Programma:

Prelude en fuga in c-klein, BWV546
                Johann Sebastian Bach (1685-1750)

Vater unser im Himmelreich
                1. Georg Böhm (1661-1733)
                2. Johann Sebastian Bach, BWV682

An Wasserflüssen Babylon
               1. Johann Sebastian Bach, BWV653
              2. Sigfrid Karg-Elert (1877-1933), opus 65 nr. 12 (1910)

Herr Jesu Christ, dich zu uns wend
     1. Johann Sebastian Bach, BWV709
               2. Sigfrid Karg-Elert, opus 65 nr. 13 (1910)

Larghetto uit’ Cinquième Symphonie’ opus 47 (1923) –
              Louis Vierne (1870-1937)          

Finale-Marche uit ‘Deuxième Suite’ opus 27 (1896)
                Léon Böellmann (1862-1897)

 

Panelgesprek o.l.v. Vic Mees 

04 juni 2021 : 20.00 – 22.00

Ach waren de versoepelingen een week eerder ingegaan, we zouden u van harte uitnodigen op onze site voor een resem aan activiteiten. Het mag <nog> niet… Daarom nemen we het op en kunt u dit gesrek in uitgesteld relais terugkijken op ons youtubekanaal:

Aan de vooravond van de Open kerkendagen (5-6 juni), geven we het woord aan drie bijzondere gasten. Samen met hen denken we na over wat ‘Open Kerk zijn’ betekent en hoe we dit vertalen in visie en werking. We nemen daarbij onze eigen situatie op de Brabantse Olijfberg onder loep. Op deze site delen religieuze, sociale en culturele spelers niet alleen een plek maar schrijven ze ook mee aan een gemeenschappelijk verhaal met een open blik op de stad.

De panelleden

Joris Capenberghs is cultuurhistoricus en antropoloog. Hij beweegt zich – als wandelaar, auteur, vertaler en tentoonstellingscurator – op het snijvlak van landschappen, allerlei vormen van erf­goed, artistieke expressie en natuurbele­ving. Jarenlang was hij als docent verbonden aan de opleiding Architectuur (PXL Hasselt-Diepenbeek), Cultuurmanagement (U Antwerpen) en het Raymond Lemaire International Centre for Conservation (KU Leuven). Vandaag is hij freelance docent bij Amarant, Avansa en Davidsfonds. Onlangs vertaalde hij het literaire essay Ode aan het wandelen en Over stilte van de Franse antropoloog David Le Bre­ton.

 Philippe Lemineur is architect en behaalde een masterdiploma in monumenten- en landschapszorg. Sinds 2003 is hij actief bij Origin architecture & engineering, een architecten- en ingenieursbureau dat specifiek op onroerend erfgoed werkt. Naast zijn functie als projectarchitect is hij sinds 2012 partner. Sinds 2010 is hij ook docent in de opleiding Erfgoedstudies aan de Universiteit Antwerpen. Hij doceert zowel praktische vakken als de theorie van herbestemming in een erfgoedcontext

Jonas De Maeyer is achitect en stedenbouwkundige. Na enkele jaren te hebben gewerkt, begon hij zich meer toe te leggen op onderzoek, o.a. bij Parsons The New School for Design (NY). Daarbij focust hij vooral op buurtverandering, gentrificatie en stedelijke ongelijkheid. Hij was co-auteur van ‘over de rand’, een onderzoeksproject van OMGEVING over de stedelijke rand van Gent. Tevens is hij medeoprichter van Heim, een initiatief dat zich bezig houdt met de stedelijke integratie van nieuwkomers. Bij Endeavour – hack the city,  https://endeavours.eu/ richt hij zich op onderwerpen als huisvesting, stedelijke transitie, en hoe het menselijk gedrag interageert met de ruimtelijke context. Sinds 2019 coördineert hij het binnenhalen van projecten voor Endeavour.

Zaterdag en zondag is de kerk GEWOON OPEN voor bezoek

VRIJ BEZOEK

5 juni 2021 : 10.00 – 16.00 / 6 juni: 13.00 -16.00

Laat u tijdens een bezoek verrassen door een woord, een lied, muziek … Het licht dat de glasramen binnenkomt.

Gij hebt, o God, dit broze
bestaan gewild,
hebt boven 't nameloze
mij uitgetild, -

laat mij dan dankbaar leven
de volle tijd,
geborgen in de beven-
de zekerheid,

dat ik niet uit dit smal en
onvast bestand
van mijn bestaan zal vallen
dan in uw hand.

Ad den Besten (1923-2015)

Klik op de afbeelding en de viering begint:

Als u geen ondertitels ziet, dan kunt u die alsnog aanzetten. Het rood-omrandje symbool betekent dat de ondertiteling aan staat. U kunt het controleren door met uw uw muis of vinger op de video te klikken. Dan wordt het menu eronder actief.