Jos Watelet en het De Backer-orgel

Watelet
Jos Watelet achter het orgel. Hij begeleidt de zang op de Bijbeldag 1946,  Christuskirche, Bexstraat.

Jos Watelet is een bijzondere muzikant. Op jeugdige leeftijd bekeerd tot het protestantisme (onder invloed van Bach), was hij eerst lid van de Zendingskerk (Bexstraat 13). Na WO I treffen wij hem aan als organist van de Lange Winkelstraat. Hij stichtte o.a. samen met dhr. Verhoef de Antwerpse Bachvereeniging (onder de protectie van Henri Fester). Er vonden toen in de beide protestantse kerken (Lange Winkelstraat en Bexstraat 9-11, de voormalige Christuskirche) zeer geregeld concerten plaats, die een vaste waarde werden in het Antwerpse muziekleven.

Hieronder een verslag van een concert dat plaatsvond op 30 augustus 1923, ter ere van het zilveren regeringsjubileum van H.M. Koningin Wilhelmina. 

Deel van een artikel uit het Kerkblad (september 1923) van de Protetantse Kerk aan de Lange Winkelstraat met een verslag van een concert, georganiseerd door Jos Watelet.

Watelet was Vlaams-gezind (en activist), wat in zijn eigen composities duidelijk merkbaar is (Vlaamse liederen, ook strijdbare). Als musicoloog betekende dit voor hem dat hij ging grasduinen in de wereld van de Oude (Vlaamse) Muziek. Hier is hij als pionier vandaag nog steeds bekend vanwege zijn uitgave van de orgelwerken van A. Van Kerckhoven in de reeks ‘Monumenta Neerlandica’. [meer info over de uitgeverij  ‘De Ring’, die hij runde samen met Paul Lepage].  Hij verwierf voor de kerk in de Lange Winkelstraat in 1937/8 een oud orgel (18e eeuws) uit ‘een kapel in Leuven’ met tien registers, dat op het doksaal werd geplaatst en dienst deed als begeleidingsinstrument aldaar. 

Toen de V-bommen in 1945 de kerk bedreigden werden de diensten om veiligheidsredenen in de voorhal van de kerk gehouden. Watelet stelde zijn Ludovicus De Backer-kabinetorgel ter beschikking, dat dienst deed (tot groot genoegen van de kerkgangers, men spreekt van een “zeer schone en tedere klank”) als begeleidingsinstrument.

In 1946 wordt het kerkgebouw weer in gebruik genomen en verdwijnt dit bijzondere orgel tijdelijk uit beeld. In 1950 is het in bezit van de fam. Schilperoort, die het ter beschikking stellen van de Zeemanskapel (Centrum voor Varenden, Britse Lei 10), die op 24 september van dat jaar z’n deuren opent (ds. A. van der Walle).

Ansichtkaart (foto) van het “Centrum voor Varenden”

Sinds 1956 bevindt het zich in het Antwerpse Vleeshuismuseum, eerst in bruikleen, vanaf 1962 in eigendom. Het werd gerestaureerd door Patrick Collon.

het De Backer org el voor de restauratie door Collon (foto uit de catalogus)

Het koororgel op het doksaal zou in 1959 verkocht zijn aan de St.- Catharinaparochie in Hoboken, maar daar was uiteindelijk geen plaats waarna het spoor dood loopt.